Na drie jaar in Nederland kan ik er nog steeds niet aan wennen. Alles begint op tijd. Of het nu gaat om een voetbalwedstrijd op zaterdagochtend van JO7 van VV Westerkwartier of het toneelstuk “Koning Krullebol” van groep 3. Als er negen uur staat, dan begint het om negen uur. Je zou zeggen lekker duidelijk, toch? Maar voor mij heeft het juist het omgekeerde effect.
Ik vind het stressvol en ik geef hiervan de schuld aan mijn Papoease vrienden. Tien volle jaren heb ik met ze het leven gedeeld en zelden heb ik ze iets met haast zien doen. Of nog sterker, nog nooit heb ik iemand op tijd zien komen. De eerste vijf jaren werkte ik op een gezondheidskliniek in Wamena en in al die jaren is het me nooit duidelijk geworden wat nu precies de openingstijden waren. Het hing er gewoon van af wie die dag werkte. Patiënten die vaak van heinde en verre moesten komen, zaten al vanaf zonsopgang geduldig te wachten, totdat het loket openging en het bijzondere was dat niemand daar gestrest over was. Het leven kwam zoals het kwam. Je kunt je voorstellen dat Marcel en ik daar eerst heel erg aan moesten wennen met onze Nederlandse instelling van efficiency en taakgerichtheid.
Ik zie nog zo het gezicht van Marcel voor me toen hij op een ochtend briesend binnenkwam. ‘Niemand kwam opdagen’, zei hij gefrustreerd tegen mij terwijl ik een kopje instant koffie voor hem klaar maakte. Hij had een belangrijke vergadering gepland die morgen en had gedacht dat iedereen zou komen. Niet dus… Wat was er misgegaan? Een duidelijk antwoord zou hij niet krijgen, want elke collega had zijn eigen uitleg toen hij de volgende dag ernaar vroeg. Benzine op, een tante die langs kwam, kiespijn, noem maar op. Het voelde een beetje alsof hij in het ootje werd genomen, maar was dat ook zo? We hadden nog veel te leren.
Tijd is geen issue als er andere zaken belangrijker zijn. In Nederland is het pure onzin als je zegt dat je niet kon komen omdat je benzine op was. Maar in een land waar maar een paar maal per maand benzine beschikbaar is en je daarvoor ook nog uren voor in de rij moet staan, is het een legitieme reden.
Of neem nu het bezoek van je tante. Kun je je voorstellen dat je op je werk zegt ‘sorry dat ik gisteren niet kon komen, maar mijn tante Tiny kwam op bezoek?’ Maar als je op een plek woont waar familieleden ver weg in de bergen wonen en dagen nodig hebben om je te bezoeken, dan ga je niet tegen haar zeggen ‘oh sorry, dat je moe en hongerig bent, maar Marcel heeft een belangrijke vergadering gepland om 9 uur en daar moet ik absoluut heen.’
En kiespijn klinkt ook als een dom smoesje totdat jezelf een keer met een ontstoken mond hebt rondgelopen in Wamena, Probeer jij maar eens een betrouwbare en betaalbare tandarts te vinden die niet alleen maar als specialiteit kiezen trekken heeft. De gemiddelde Papoea is als de dood voor de tandarts en voor een goede reden!
Je ziet maar hoe belangrijk het is om de context te leren van waar je woont en dat doe je niet in een paar weken, dat kost jaren. Hoewel ik eraan twijfel of we het ooit echt helemaal hebben begrepen in die tien jaar.
Misschien moet ik mezelf daarom ook nu wat langer de tijd geven om de Nederlandse cultuur opnieuw te leren kennen, maar of het ooit weer zal wennen om overal netjes op tijd te zijn? Iets in me hoopt van niet…
Skriuwe Bliuwe 